Door drs. Harmen Rijpkema

In tegenstelling tot natuurlijke huidverzorging bevatten veel cosmetica en huidverzorgingsproducten minerale olie als basis. Meestal staat deze stof als eerste op de ingrediëntenlijst. Minerale olie wordt uit aardolie gewonnen, net als benzine of diesel. Ze worden zeer sterk geraffineerd waardoor ze uiteindelijk alleen nog maar uit bepaalde koolwaterstoffen bestaan. Het resultaat is een soort van doorzichtige olie dat ook wel witte olie wordt genoemd. Minerale oliën op een etiket zijn bijvoorbeeld paraffine liquidum, petrolatum, petrolatum jelly of vaseline.  Minerale olie is zeer vaak terug te vinden in huidproducten als crèmes, lotions, lipbalsems, zeep en zelfs producten voor eczeem.

Technisch gezien bestaat minerale oliën uit zogenaamde langeketens verzadigde koolwaterstoffen en bestaat alleen maar uit koolstof en waterstof dat slecht in het lichaam wordt afgebroken. Ze hebben helemaal niets te maken met het eigen huidvet. Ze worden door de huid dan ook niet geabsorbeerd maar geadsorbeerd, dat wil zeggen opgeslagen in de buitenste hoornlaag. Ze geven een soort van huidfilmpje en functioneren dus als een bescherming tegen o.a. vochtverlies. Dit is dan ook het enige voordeel.

En toch zijn er genoeg argumenten voor een fabrikant om minerale olie als basis te gebruiken. Het is zeer goedkoop, oneindig houdbaar, het geeft een heerlijk huidgevoel en geeft nauwelijks huidreacties. Dat betekent dat het nauwelijks allergieën uitlokt. Maar naast de enigszins beschermende functie, doen minerale oliën helemaal niks voor de huid. Ze zijn als het ware vreemd voor de huid en ondersteunen de huid niet in haar belangrijke functies. Ze ondersteunen niet het herstel (regeneratie) van cellen, ze ondersteunen niet het immuunsysteem van de huid en zijn geen vrije radicalenvangers. Integendeel, er zijn huidexperts die beweren dat minerale olie poriën verstopt en daardoor comedonen bevordert. De huid kan niet meer goed ademen en wordt traag, ook in het herstellen en regenereren van de huid. Onder het beschermingslaagje van de huid blijft de huid gespannen en droog. Aan deze toestand verandert minerale olie niets. Ik zou zeggen dat, hoewel er nog geen doorslaggevend bewijs is, dat zeker mensen met ernstige acne nooit producten met paraffine liquidum mogen gebruiken omdat minerale oliën niet werkelijk in de huid doordringen, zijn ze ook niet geschikt om werkstoffen in de huid te sluizen. Dus in feite betekent dit dat bijvoorbeeld verzorgingsproducten met een anti-aging effect al uitgesloten zijn bij een minerale olie product.

Huidverzorgingsproducten op basis van minerale olie blijken op lange duur je het gevoel te geven dat je regelmatig moet smeren. Je moet dus steeds navetten. Want het blijkt dat de huid anders droog aanvoelt. Elektronenmicroscopische opnamen tonen aan dat de zogenaamde kristallijne structuren van de ruimte tussen de (huid)cellen, de huidbarrière (ofwel het celcement) zo verandert, dat vocht zelfs uit de huid verdwijnt en dat dus de huid op den duur droog wordt.

Er is nog een extra reden waarom minerale olie in huidverzorging moet worden vermeden. Zo werd in een onderzoek van de Duitse Stiftung Warentest in alle geteste producten met minerale olie zogenaamde aromatische koolwaterstoffen gevonden. Dit zijn uiterst schadelijke stoffen die mogelijk kankerverwekkend kunnen werken. 

Van nature zit alles in een koudgeperste goede plantolie: rijk aan mineralen, vitaminen en spoorelementen die van groot belang zijn voor een gezonde huid. Smeren we dagelijks deze plantaardige oliën op onze huid dan kunnen alle zogenaamde bio-actieve stoffen direct in de huid doordringen en hun werk doen, namelijk de huid beschermen en de huidafweer ondersteunen. Verder vullen ze tekorten aan in de huid, ze herstellen een beschadigde huid en houden de huid jong. Al met al kan het gebruik van plantaardige oliën tot duidelijke huidverbetering leiden.

Natuurlijke plantenoliën lijken op ons huidvet en worden veel meer door de huid geabsorbeerd, ze dringen dieper in de huid en komen daardoor terecht in het stofwisselingsproces van de huid. Ze versterken het immuunsysteem van de epidermis en navetten is niet nodig. Ze dringen dus diep in de hoornlaag en binden het vocht tussen de cellen. Ze zijn terugvettend zodat alle symptomen van een droge huid (geïrriteerdheid, spanningsgevoel) langzamerhand verdwijnen. De huid voelt glad aan.

Zeker in de huidverzorging van baby’s, kinderen en ouderen zijn plantenoliën en plantenvetten zeer belangrijk, omdat de zuurmantel van de huid nog niet volledig ontwikkeld of verminderd is.

Plantaardige oliën worden geperst uit vruchten, kiemen, noten, zaden en pitten. Deze planten hebben zon en warmte nodig voor de noodzakelijke olievorming in de plant en gedijen daarom het best in gebieden met veel zonneschijn. Vetten en oliën dienen ter bescherming, als bron voor andere stoffen en natuurlijk voor de noodzakelijke energie voor de volgende generatie planten en bomen die uit noten en zaden kiemen. Wat voor de plant noodzakelijk is, geldt eigenlijk ook voor de mens. Hoe meer de cellen in uw huid gevoed worden door goede plantoliën, des te meer zal de huid vocht vasthouden en uitdroging voorkomen.  Het lichaam produceert een eigen beschermende olie, ‘sebum’ of talg dat uit vetzuren (o.a. linolzuur) en glyceriden bestaat. Als mensen ouder worden, vermindert de productie van deze natuurlijke moisturizer. Plantaardige oliën kunnen een natuurlijke vervanger voor dit sebum zijn.

Kies voor plantolie van de hoogste kwaliteit: koudgeperste en zoveel mogelijk ongeraffineerde oliën betekenen dat veel werkstoffen in de oliën nog aanwezig zijn. De hoofdbestanddelen zijn de verzadigde en onverzadigde vetzuren, maar daarnaast bevatten plantaardig vette oliën vetbegeleidingsstoffen als flavonoïden, vitamine E, carotenoïden (zoals provitamine A), fytosterolen, lecithine, sporenelementen en geurstoffen. Allemaal stoffen die bijdragen aan de gezondheid van onze huid. 

Plantoliën geven geen irritatie, geven niet of nauwelijks overgevoeligheid en maken de huid niet vatbaar voor comedonen. Gebruik van een goede kwaliteit plantoliën kan door de aanwezigheid van antioxidant stoffen (o.a. vitamine C en E) de vorming van vrije radicalen vertragen of verhinderen.

Wat in feite mensen van oude culturen en natuurvolken al duizenden jaren uit ervaring weten, wordt tegenwoordig ook door onderzoek bevestigd: natuurlijke koudgeperste plantoliën (uit vruchten, kiemen, noten en zaden) zijn uiterst waardevolle huidverzorgingsmiddelen met een geneeskrachtige werking, die het lichaam en de huid ondersteunen in belangrijke functies; èn die preventief en curatief bij vele aandoeningen kunnen worden ingezet.  

Stiftung Warentest; Mineralöle in Kosmetika: Kritische Stoffe in Cremes, Lippenpflegeprodukten und Vaseline 26-5-2015  

Vaughn, A.R. et al – Natural oils for skin-barrier repair: ancient compounds now backed by modern science. American Journal of Clinical Dermatology 2018; 19 (1): 103 – 117. 

Rijpkema, H. – Aromecum, van Absint tot Zonnebloem. 9de druk, 2019.