Dit is de meest gebruikelijke winningsmethode om etherische oliën te verzamelen. Grote roestvrijstalen ketels gevuld met plantenmateriaal. Hier wordt hete waterdamp doorheen geblazen. Door de hitte en het vocht knappen de oliecellen in de planten. De stoom neemt de vrijgekomen olie mee waarna het ontstane mengsel weer afgekoeld wordt. Omdat de olie niet mengt met water, blijft het op het water drijven. Zo zijn er dus 2 aromatherapeutische producten ontstaan: de essentiële olie wordt daarna afgeroomd om verder verwerkt te worden in andere producten. Het destillatiewater wat nu is overgebleven noemen we bloemenwater ofwel hydrolaat. Dit zachte water is ook therapeutisch nog zeer nuttig want het bevat de wateroplosbare bestanddelen van de plant en een zeer kleine hoeveelheid essentiële olie en is veelzijdig inzetbaar.

Het destilleren is een vak apart dat door veel ervaring moet worden geleerd. Elke soort plantenmateriaal heeft een eigen destilleertijd. Zo heeft hout (ceder, sandelhout, ho-hout) een andere destilleertijd dan eucalyptus of lavendel. Ook de opbrengst is voor iedere essentiële olie anders, afhankelijk van de hoeveelheid essentiële olie in de plant. Voor 1 liter essentiële lavendelolie is gemiddeld 100 kilo plantmateriaal nodig terwijl er voor 1 liter essentiële olie van citroenmelisse wel 10.000 kilo plantmateriaal nodig is.

Bij het proces van CO2 extractie wordt het gas kooldioxide (CO2) onder druk in contact gebracht met plantenmateriaal. Kooldioxide of koolzuurgas (zoals de bubbels in Spa rood) reageert onder een bepaalde druk als oplosmiddel. Door de druk wordt het gas ‘superkritisch’: het blijft een gas maar met eigenschappen van een vloeistof waaronder een oplossend vermogen. Door de druk wordt de geurstof uit de bloem of plant gehaald, maar ook het pigment en eventueel harsen. De temperatuur van de extractie is veel lager dan bij stoomdestillatie, dus er gaan geen delicate bestanddelen verloren. Dit is een zeer schone methode om etherische oliën te winnen. Het enige nadeel van CO2 oliën is dat de productie gedaan wordt met kleine hoeveelheden plantenmateriaal. Dit maakt de olie relatief kostbaar. De geur van CO2 extracten zijn de meest verfijnde van allemaal en lijken het meest op die van de verse plant!

Hoe hoger de druk bij extractie, des te meer bestanddelen worden er uit de plant gehaald. Een zogenaamde selectief CO2 extract met een lagere druk (80-140 bar) geeft een soort van etherische olie als resultaat en is dus vloeibaar. Een totaal CO2 extract heeft een hogere druk (tot 550 bar) en haalt naast de geur ook pigment en plantenwassen en harsen uit de plant. Daarom is het bijna altijd vast van vorm en zal langzaam verwarmd moeten worden om de olie te gebruiken. Verwarm het flesje dan voorzichtig in heet water of au-bain-marie.

Absolues zijn extracties uit bloemen. Hiervoor wordt een zeer vluchtig oplosmiddel gebruikt. Meestal is dat de stof hexaan, maar het kan ook door middel van alcohol. Een oplosmiddel maakt de etherische olie vrij uit de bloemen, maar daarnaast worden ook de kleurstof en wassen uit de bloem meegenomen. Het oplosmiddel wordt verwijderd en daarna blijft een dikke wasachtige zachte massa over, het concrète. De wassen worden via alcohol verwijderd en een absolue blijft over. Voorbeelden zijn: roos, tuberoos en jasmijn.

Citrusoliën worden via persing uit de schil gewonnen. Na het wassen worden de schillen in een ketel met water voorzichtig geraspt. Hierdoor ontstaat een soort emulsie van water, etherische olie en vaste bestanddelen uit de schil. Via centrifugeren en filtreren wordt de etherische olie gewonnen.

Dit artikel is geschreven door Drs. Harmen Rijpkema, medisch antropoloog en aromatherapeut. Hij is werkzaam bij Stichting SANGO. Met meer dan 35 jaar ervaring in aromatherapie geeft hij diverse cursussen en opleidingen rondom dit bijzondere thema. Harmen is auteur van vele artikelen en diverse boeken over aromatherapie, waaronder het Aromecum waarvan eind 2021 de 10de druk is verschenen.