Ziekte van Lyme en essentiële oliën
Nederland is een endemisch gebied voor teken. En een relatief groot deel van de teken is besmet met een bacterie, de Borrelia burgdorferi. Er wordt geschat dat één op de drie teken de bacterie bij zich draagt, afhankelijk van het gebied.
Een beet van een teek kan de ziekte van Lyme (borreliose) veroorzaken. Naast de B. burgdorferi zijn er echter nog andere bacteriën die Lyme kunnen veroorzaken.
De symptomen van Lyme zijn zeer divers, van de bekende huidinfectie in de vorm van een rode huidring die steeds groter wordt, griepachtige klachten, koorts, hoofdpijn of spierpijn en sterke vermoeidheid. Wanneer de aandoening niet wordt behandeld, kan de infectie leiden tot orgaanbeschadigingen. Aantasting van het zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg) is een ernstige voortschrijding van de ziekte.
Behandeling
Lyme is goed te behandelen met antibiotica, maar na twee tot vier weken therapie blijft een relatief groot deel (30-40%) van de patiënten nog steeds symptomen houden als vermoeidheid, spier- en gewrichtspijn of neuropsychiatrische symptomen die bekend staan als post-treatment lyme disease syndrome. Blijkbaar ontsnappen bacteriën aan de antibiotica. Hoe kan dat?
Verdedigingsmechanismen van de bacterie
Borrelia bacteriën hebben verschillende mechanismen om zich te beschermen tegen aanvallen van de medicatie:
- Vorming van een biofilm: dit is een slijmlaagje waarin de bacterie zich bevindt. Zo beschermen ze zich tegen het immuunsysteem en dus ook tegen antibiotica.
- Quorum sensing: is een chemische communicatie tussen biofilms. Hier maken de bacteriën als het ware afspraken als het tijd wordt om zich te vermeerderen.
- Terugtrekking in zuurstofarme gebieden: Borreliabacteriën voelen zich goed thuis in zuurstofarme gebieden in het lichaam. Bijvoorbeeld in gewrichten, kraakbeen, huidoppervlak, kortom overal waar de oraal ingenomen medicatie niet goed bijkomt.
- Efflux-pompen: Borreliabacteriën kunnen bepaalde moleculen – bijvoorbeeld antibiotica – uit hun cellen pompen om zich te beschermen. Ook dit mechanisme kan tot resistentie voor antibiotica zorgen.
- Omvorming: Borrelia-bacteriën zijn ware gedaantewisselaars; als de omgeving hen niet ondersteunt, veranderen ze in andere vormen die hun overleven garandeert. Antibiotica werkt op de celwandsynthese van de bacterie en dan veranderen ze in een vorm zonder celwand. Een rustvorm, de cyste, is ook bij borrelia-bacteriën ontdekt voor de perioden dat ze zich slecht kunnen ‘voeden’. Als de tijd weer geschikt wordt, veranderen ze weer in de klassieke vormen.
Omdat de bacterie al deze ‘technieken’ gebruik, is het voorkomen van tekenbeten zo belangrijk.
Essentiële oliën
In 2018 werd er een persbericht uitgebracht dat sommige essentiële oliën beter kunnen werken dan de huidige antibiotica in de behandeling van de persistente Lyme bacterie en symptomen.
Laboratoriumstudies van een groep wetenschappers rond Professor Zhang (John Hopkins University – Baltimore) hebben in verschillende studies essentiële oliën getest met uitzonderlijke resultaten. Blijkbaar kunnen sommige essentiële oliën de biofilms van de bacterie omzeilen op een manier die niet mogelijk is met standaard antibiotica.
In de studies van Feng (zie literatuurlijst) werden 35 oliën getest waarvan 10 duidelijk de bacterie kunnen bestrijden. Oliën als knoflook, oregano, tijm, schorskaneel, piment, komijn, mirre, litsea en citroeneucalyptus waren uiterst werkzaam. En dat al bij een verdunning van 0,05 tot 0,1 % ! Bij een gehalte van 0,05% waren knoflookolie en schorskaneelolie 100% werkzaam.
Belangrijk is natuurlijk dat deze resultaten moeten worden omgezet naar testen met mensen zodat juiste toepassingen en doseringen kunnen worden gevonden.
Methode Anja Maurer
De Duitse aromatherapeute en (ex-)Lyme patiënte Anja Maurer heeft zich tientallen jaren bezig gehouden met deze persistente Lyme. Haar vraag was hoe ze de laboratoriumonderzoeken uit Amerika kon omzetten naar toepassingen en doseringen. Ze heeft een heel behandelplan ontworpen en haar concept bij patiënten getest.
Haar eerste vraag was: toepassen op de huid of inwendig? Zij koos voor toepassingen op de huid. Inwendig gebruik zou betekenen dat oliën eerst voorbij de lever moeten komen, vervolgens aan het bloed worden afgegeven. Pas daarna komen ze op de plaats waar het nodig is. Veel stappen en dus was het logischer te kiezen voor een uitwendige behandeling. Maar hoe? Het was haar eigen ervaring die haar deed besluiten hoge doseringen in te zetten. En het moesten oliën zijn met een zeer sterke antibacteriële werking. Ze heeft twee mengsels gemaakt met een 20% (!) verdunning. De basis was sint-janskruid maceraat omdat het op spierpijnen en spierverhardingen werkt en een positief effect heeft op zenuwpijnen en -beschadigingen.
Om gewenning te vermijden (volgens H. Rijpkema is dat eigenlijk niet mogelijk) werkte ze met twee mengsels die ze minstens zes weken inzette. De vraag was waar je op de huid de olie moet aanbrengen: op de plek waar de pijn zit (en dat kan per dag zelfs wisselen) en op het segment van de wervelkolom die verbonden is met de pijnplekken (de zogenaamde dermatomen). De borreliabacterie nestelt zich graag aan de zenuwuiteinden van de wervelkolom.
Omdat er een verdunning van 20% wordt gebruikt, is het niet aan te raden de olie met de hand op te brengen, maar via een roller. Zo wordt het risico vermeden dat er per ongeluk olie in het oog terecht kan komen. Door de dagelijkse hoge doseringen is controle door een arts of andere deskundige echt nodig. Ook zouden nier- en leverwaarden moeten worden gecontroleerd.
Gebruikte mengsels door Maurer:
Toepassingen met een 20% verdunning.
Mengsel I:
10 druppels sinaasappel (Citrus sinensis)
10 druppels kaneelschors (Cinnamomun zeylanicum)
10 druppels kretensische cisteroos (Cistus incanus, weinig aangeboden op de markt) – eventueel te vervangen door meer druppels van de andere oliën)
10 druppels oregano (Origanum vulgare)
in 10 ml sint-janskruidmaceraat in een roller.
Mengsel II:
15 druppels sinaasappel
15 druppels kaneelschors
5 druppels cistus incanus
5 druppels tijm ct thymol
in 10 ml sint-janskruidmaceraat in een roller.
Deze mengsels na twee weken wisselen. Minstens 2 x per dag aanbrengen. Door de keuze van de oliën en de hoge dosering bestaat er een verhoogd risico op huidirritatie.
Maurer heeft verschillende casestudies gepubliceerd over de behandelingen die succesvol waren maar er zijn ook verschillende behandelingen gestopt vanwege de irriterende werking op de huid.
De succesvolle behandelingen van Maurer lijken een prachtige aanvulling te kunnen zijn naast de klassieke aanpak met antibiotica.
Literatuur:
Feng, J. et al – Selective essential oils from spice or culinary herbs have high activity against stationary phase and biofilm Borrelia burgdorferi – Frontiers in Medicine 2017; 4: 169 doi: 10.3389/fmed.2017.00169
Feng, J. et al – Additional essential oils with high activity against stationary phase Borrelia burgdorferi – BioRxiv 2017; doi: 10.1101/260091
Feng, J. et al – Identification of essential oils with strong activity against stationary phase Borrelia burgdorferi – Antibiotics 2018; 7 (4): 89 doi: 10.3390/antibiotics7040089
Dufthandwerk.de : de website van Anja Maurer
Dit artikel is geschreven door Drs. Harmen Rijpkema, medisch antropoloog en aromatherapeut. Hij is werkzaam bij Stichting SANGO. Met meer dan 35 jaar ervaring in aromatherapie geeft hij diverse cursussen en opleidingen rondom dit bijzondere thema. Harmen is auteur van vele artikelen en diverse boeken over aromatherapie, waaronder het Aromecum welke al ruim 10.000 keer is verkocht.