Ben je wel eens in de zomer in de Franse Provence geweest? Je hebt dan vast al die prachtige paarse velden gezien. Vaak wordt gedacht dat dit lavendel is, maar meestal is dat niet zo. Echte lavendel groeit over het algemeen boven de achthonderd meter op kleine veldjes op de helling. De grote paarse vlekken die opvallen in de Provence en die je als eerste ziet, zijn meestal velden lavandin, een aparte gekweekte plantensoort die op de echte lavendel lijkt, maar toch net weer anders is.

Bijna iedereen kent lavendel. Lavendelolie is dan ook de bekendste en één van de belangrijkste olien in de aromatherapie. De geschiedenis van de moderne aromatherapie is in feite begonnen met de lavendel. In 1930 verbrandde René-Maurice Gattefossé, een Franse chemicus en parfumeur, een hand bij een explosie in zijn laboratorium. De snelle genezing van de huid door middel van kompressen met pure lavendelolie (en dat zonder littekens!) was wonderbaarlijk snel.  Deze gebeurtenis was in feite de start van modern wetenschappelijk onderzoek naar essentiële oliën. Deze kostbare vloeistof wordt tegenwoordig verwerkt in cosmetica, huidverzorgingsproducten als shampoos, zepen, maar ook in schoonmaakmiddelen en parfums.

De echte lavendel (Lavandula officinalis of L. angustifolia) is een oeroude plant en heeft een lange geschiedenis die teruggaat naar de Romeinse tijd. De naam lavandula is vermoedelijk afgeleid van het Latijnse ‘lavare’ dat ‘wassen’ betekent. Mogelijk dat het populaire gebruik van lavendel ten tijde van de Romeinen daar een reden voor is. Men strooide in die tijd lavendelbloemen in het bad omdat de geur fris en tegelijkertijd zoet was. Blijkbaar een gewilde combinatie. De naam ‘officinalis’ duidt op de geneeskrachtige eigenschappen van de lavendelplant. Al eeuwenlang beschouwt men de lavendelplant als zeer werkzaam voor allerlei kwalen. In veel culturen wordt lavendel zeer gewaardeerd als medicinaal kruid.

In 1554 verscheen in het Nederlands ‘het Cruydeboeck’ van Dodoens, een beroemde plantkundige en arts uit de zuidelijke Nederlanden waarin lavendelolie (Oleum lavandulae) uitgebreid werd beschreven en aangeraden bij vermoeidheid en slapeloosheid. Lavendel werd gebruikt tijdens de Krimoorlog (1853 – 1856). Franse chirurgen gebruikten lavendel als antiseptische stof en de olie werd in de lucht gesprayd tijdens operaties. Wat opvalt is dat lavendel door alle eeuwen heen als geneeskruid en als parfum in gebruik is geweest. De laatste jaren verschijnen er steeds meer studies.

Er zijn verschillende soorten lavendeloliën  in de handel. Alle soorten bezitten verschillende eigenschappen en werkingen. Daarom is het absoluut noodzakelijk dat de Latijnse naam van de lavendelsoort op het flesje staat.

Hoe wordt de olie uit de plant gehaald?

Bij lavendel wordt gebruik gemaakt van waterdampdestillatie. Grote roestvrijstalen ketels worden gevuld met plantenmateriaal (in dit geval het bloeiende, niet-houtige deel van de lavendelplant). Hier wordt hete waterdamp doorheen geblazen. Door de hitte en het vocht knappen de oliecellen in de planten. De stoom neemt de vrijgekomen olie mee waarna de waterdamp weer afgekoeld wordt tot water. Omdat de lavendelolie niet mengt met water, blijft het op het water drijven. Nadat water en olie gesplitst zijn, is de lavendelolie ‘geoogst’. Voor 1 liter essentiële olie is maar liefst 160 kilo verse bloemen van het bloeiende kruid nodig! Trouwens, het water dat gebruikt wordt om de olie uit de plant te halen, is ook therapeutisch zeer nuttig. Dit lavendelwater of lavendelhydrolaat verkoelt bij jeuk en verzacht een verbrande en rode huid.

Lavendelolie in de huidverzorging

Ontspanning en kalmering is absoluut de belangrijkste werking van lavendelolie. Bij wondjes, huidklachten, psychische problemen en slapeloosheid zal lavendel olie verzachten, kalmeren en genezen. Een paar druppels in wat massageolie doet wonderen voor de spieren en spanningen. Lavendel brengt rust in hoofd en lichaam. Door het desinfecterende en genezende vermogen van lavendelolie kan men veilig een druppel olie gebruiken op een (brand)wondje of insectensteek. In een huidolie (bijvoorbeeld jojoba olie) werkt lavendel bij puistjes, acne en huidproblemen. Lavendel brengt de huid in balans.

Recepten

Na het zonnen
Breng de huidolie aan op de huid samen – als het kan -met lavendelwater (hydrolaat)

-25 ml calendula maceraat

-25 ml kokosolie

-25 druppels lavendel essentiële olie

Bij puistjes
Breng een paar druppels van onderstaande huidolie aan op de huid na het reinigen, samen met lavendelwater of rozenwater

-50 ml jojoba

-25 druppels lavendel essentiële olie

-15 druppels citroen essentiële olie

-5 druppels geranium essentiële olie

-5 druppels tea tree essentiële olie

Dit artikel is geschreven door Drs. Harmen Rijpkema, medisch antropoloog en aromatherapeut. Hij is werkzaam bij Stichting SANGO. Met meer dan 35 jaar ervaring in aromatherapie geeft hij diverse cursussen en opleidingen rondom dit bijzondere thema. Harmen is auteur van vele artikelen en diverse boeken over aromatherapie, waaronder het Aromecum welke al ruim 10.000 keer is verkocht.