Al eens een bergamot gezien, laat staan gegeten? Waarschijnlijk niet, want dit citrusfruit is nauwelijks verkrijgbaar in Nederland. De bergamotvrucht lijkt qua uiterlijk wel een kruising van citroen en sinaasappel. Botanisch is nog steeds niet helemaal duidelijk welke citrus-ouders de bergamot heeft. De ene ouder is de bittere sinaasappel, maar de andere ouder kan de limoen zijn of de Citrus hystrix (de kaffirlimoen). Het sap uit de vrucht is ongelofelijk bitter, maar dat is ook niet het interessante deel van de bergamotvrucht. Dat is namelijk de schil: Deze bevat de essentiële olie die haar geur geeft aan klassieke eau-de-colognes als 4711 en Boldoot) en de smaak aan de bekende earl-grey thee.

Bergamotolie wordt uit de schil geperst, of beter gezegd geschraapt. Je kunt ook in januari een bezoek brengen aan Calabrië, want dan is de oogst van dit bijzondere fruit op zijn hoogtepunt.

Bergamotolie

Bergamotolie is anders dan alle andere citrusoliën. Citroen, sinaasappel, grapefruit en mandarijn bestaan bijna volledig uit het bestanddeel limoneen. En dat is bij bergamot niet het geval. Bergamot bevat hoogstens 50% limoneen, aangevuld met linalylacetaat en linalool. En de laatste twee zijn de hoofdbestanddelen in de olie van de echte lavendel. In werking lijkt bergamot dus ook op lavendel.

Eigenschappen

De kernkwaliteiten van bergamot zijn tegelijkertijd verfrissing, kalmering en opmontering. Bij verdamping in een aroma diffuser geeft de geur van bergamot altijd ontspanning en draagt het bij emotionele frustraties te overwinnen die er op dat moment aanwezig zijn. Een slechte stemming en snelle irritatie worden verzacht.

Hoe kan bergamot tegelijkertijd ontspannend en opmonterend zijn?

Bergamot bevordert een balans tussen extremen: euforie en depressie, stimulering en kalmering. Stemmingswisselingen en emotionele conflicten zijn belangrijke indicaties voor gebruik. En dat is een grote overeenkomst tussen bergamot en lavendel: een positieve werking bij onbalans.

Energetisch zou je kunnen denken dat bergamotolie ingezet wordt bij een conflict tussen denken en voelen. Bergamot integreert en geeft meer balans. Je ziet het balancerende effect ook in de chemische samenstelling van bergamot: esters (balancerend) met monoterpenolen (ontspannend) en monoterpenen (stimulerend).

Hoe beïnvloedt bergamot onze gemoedstoestand?

Eén van de vele indicaties van bergamot is winterdepressie. Mogelijk kan de olie het gehalte aan serotonine en dopamine verhogen.

De eerste publicaties over het vermogen van bergamot om onrust, stress en angst te verminderen waren al van Paolo Rovesti (1902-1983) die waarnam dat verdamping van o.a. bergamotolie een positieve invloed had op de hartslag, pols en bloeddruk, evenals op depressiviteit en angststoornissen.

Er is de laatste tijd onderzoek gedaan naar deze stressgevoelige onrust en depressie. Zo werd de werking van bergamot vergeleken met diazepam (een benzodiazepine) bij ratten (Saiyudthong 2010); beide met hetzelfde effect: minder angst- en onrust gevoelens. Een studie bij vrouwen na de bevalling gaf als resultaat dat bergamotolie een duidelijk positief effect had bij depressieve gevoelens (Chen 2022). Uit een ander onderzoek bleek verdamping van bergamot een positieve invloed te hebben bij vele mentale en psychische klachten en dat al bij 15 minuten verdamping per dag! (Han 2017).  De proefpersonen ontwikkelden duidelijk meer positieve gevoelens dan de controlegroep.

Er zijn ook aanwijzingen dat bergamot de melatonineconcentraties in het bloed verhoogt (Forlot 2012). Melatonine reguleert onze biologische klok met o.a. effecten op slaapkwaliteit en vermindering depressieve klachten.

Literatuur:

Saiyudthong, S., Marsden, C.A. – Acute effects of bergamot oil on anxiety-related behaviour and corticosterone level in rats – Phytotherapy Research 2010; 25(6): 858-862

Chen, M.-L. et al – The effect of bergamot essential oil aromatherapy on improving depressive mood and sleep quality in postpartum women: A randomized controlled trial – Journal of Nursing Research 2022; 30(2): e201

doi: 10.1097,jnr.0000000000000459Results

Han, X. et al – Bergamot (Citrus bergamia) essential oil inhalation improves positive feelings in the waiting room of a mental health treatment center: a pilot study – Phytotherapy Research 2017; 31(5): 812-816

Forlot, P., Pevet, P. – Bergamot (Citrus bergamia Risso et Poiteau) essential oil: biological properties, cosmetic and medical use. A review – Journal of Essential Oil Research 2012; 24(2): 195-201

Dit artikel is geschreven door Drs. Harmen Rijpkema, medisch antropoloog en aromatherapeut. Hij is werkzaam bij Stichting SANGO. Met meer dan 35 jaar ervaring in aromatherapie geeft hij diverse cursussen en opleidingen rondom dit bijzondere thema. Harmen is auteur van vele artikelen en diverse boeken over aromatherapie, waaronder het Aromecum welke al ruim 10.000 keer is verkocht.