Tea Tree

De Melaleuca alternifolia of tea tree is lid van de Mirtefamilie die meer dan 150 verschillende soorten bomen en struiken omvat. De tea tree’s komen oorspronkelijk alleen voor op het Australisch continent en worden naast de productie van essentiële olie ook gekweekt vanwege de prachtige bloemen. De tea tree is een struik of kleine boom tot 7 meter hoog met een papierachtige schors en lancetvormige blaadjes. In het voorjaar bloeien de kleine witte bloemaren, gevolgd door houtige zaadpeulen. De Melaleuca alternifolia komt voor in het noorden van New South Wales en het zuiden van Queensland. In het begin van de 20e eeuw werden de bladeren in het wild verzameld, maar tegenwoordig komt de meeste olie van plantagebomen.

De Aboriginals kennen waarschijnlijk al eeuwen de kracht van de bladeren van de Melaleucaboom. De bladeren werden met leem vermengd en zo werden wonden behandeld. James Cook zag de Aboriginals de bladeren in kokend water doen en vermoedde dat ze thee aan het maken waren, vandaar de naam ‘theeboom’. Wat bij ons lavendel en roos zijn, is in Australië de tea tree, een panacee voor ongelofelijk veel aandoeningen. Het overgrote deel van de bladeren wordt met stoom gedestilleerd, maar af en toe komt er een CO2-extract op de markt.

De kwaliteit van tea tree olie staat onder toezicht van de Australische regering. Zo wordt alleen tea tree olie geaccepteerd met een terpineen-4-ol tussen de 30 en 48 % en minder dan 5 % 1,8-cineol. Andere landen waar tea tree wordt geproduceerd, kennen geen kwaliteitseisen. Tea tree combineert een krachtige antibacteriële, schimmeldodende en anti-virale werking met een grote mate van huidvriendelijkheid. Het lijkt een panacee voor vele klachten, maar haar belangrijkste gebruik in aromatherapie is waarschijnlijk bij blaasinfecties, huidontstekingen, candida en voetschimmel. Door de grote doeltreffendheid heeft tea tree een plaats gevonden in de geneeskunde en diergeneeskunde.

De opbrengst aan essentiële olie is voor tea tree tussen de 1,5 en 2 %. Dat wil zeggen dat er 50 tot 75 kg bladeren nodig zijn voor 1 kilo olie. Tea tree olie is kleurloos tot licht groengeel. De geur is fris, helder, kruidig, kamferachtig en medicinaal. Tea tree heeft ook als geur een plaats gevonden in aftershaves en zelfs in eau-de-colognes als topnoot. Tea tree wordt verder verwerkt in desinfecterende middelen, lichaamsverzorgingsproducten, cosmetica, tandpasta’s en zepen.

De chemische samenstelling wisselt. Dat heeft te maken met herkomst en oogsttijd. In de winterperiode geoogste tea tree bezit meer cineol dan de in de zomer geoogste.

Monoterpenen (35 – 50 %): a-terpineen, γ-terpineen, a- en β-pineen, p-cymeen, limoneen, terpinoleen

Sesquiterpenen : aromadendreen, viridifloreen, β-caryophylleen, cadineen

Monoterpeenalcoholen: terpineen-4-ol (30 – 48%), a-, β- en γ-terpineol (tot 30 %),

Sesquiterpeenalcoholen: globulol (1 %), viridiflorol (1 %)

Oxiden (3 – 15 %): 1,8-cineol

Antibacterieel met een breed spectrum, waaronder ook de MRSA bacterie (Pazyar 2013; Falci 2015), ontstekingsremmend, antiviraal (o.a. Li 2013), schimmeldodend (o.a. de Campos Rasteiro 2014; Tobouti 2016; Felipe 2018), slijmoplossend, anti-jeuk, huidgenezend bij wonden (o.a. Chin 2013), parasietendodend o.a. bij hoofdluis, immuunstimulerend (Nogueira 2014), insecticide, pijnverdovend, antitumoraal (o.a. Assmann 2018), antipsoriatisch (Pazyar 2012), tonicum.

In de aromaverdamper: tea tree geeft een frisse, kruidige en medicinale geur die men goed kan mengen met lavendel, lavandin, grove den, rozemarijn, kruidnagel en citrusoliën. Via verdamping is tea tree een goede hulp bij bronchitis, sinusitis, neus- en keelinfecties. Teatree bestrijdt aantoonbaar schimmels en schimmelsporen in de lucht (Rogawansamy 2015). Gebruik van tea tree leidt tot versterking van de weerstand bij griep en kou. Verder werkt tea tree sterk vitaliserend bij vermoeidheid en nerveuze depressie. Inhalatie via stoombaden zijn nog doeltreffender.

Op de huid: zie algemene toepassingsregels. In de huidverzorging is tea tree één van de beste oliën bij acne, abcessen, huidinfecties, voetschimmel en (water)wratjes (Markum 2012). Bij acne (Hammer 2015) en abcessen bezit tea tree de eigenschap om de etter binnen te dringen en vloeibaar te maken waardoor het gemakkelijker kan worden afgevoerd. De olie is pijnverdovend en sterk wondgenezend. De olie mag puur op een wondje. Bij insectenbeten direct een druppel tea tree toepassen op de aangedane plek. In een shampoo, samen met kruidnagel, ter bestrijding van hoofdluis (di Campli 2011; Candy 2017), roos en vet haar. Een bijzondere eigenschap van tea tree is de preventieve bescherming tegen huidverbrandingen bij bestraling. Daarvoor wordt tea tree op de huid gesprayd.

In het bad: zie algemene toepassingsregels. Via baden is tea tree in te zetten bij kou, griep, vermoeidheid, jeuk en als circulatiebevorderende olie bij o.a. spataders.

Als spoelmiddel: tea tree als spoelmiddel in wat water (1 à 2 druppels) bij candida in de mond,  bij aften, zere keel en bij tandvleesontsteking (Casarin 2018). Eventueel de plekken aanstippen met wat tea tree olie op een wattenstaafje. Naast spoelmiddel, kan tea tree als tandpasta ook meehelpen tandvleesontsteking bestrijden (Piekarz 2017). 

Inwendig: bij chronische blaasontsteking is de effectiviteit van tea tree aangetoond (Belaiche 1985). 

 In de aromaverdamper: enkele druppels naar eigen voorkeur. 

Op de huid: gebruikelijk is een dosering van 2 – 5 % bij volwassenen bij lokaal gebruik. 

In het bad: maximaal 6 druppels in een vol bad. In een stoombad: maximaal 5 druppels. 

Bij langer gebruik op de huid werkt de pure tea tree olie uitdrogend. Langdurig gebruik van de pure olie op de huid kan huidirritatie veroorzaken. Overgevoeligheidsreacties komen voor (netelroos, blaasjes, oedeem). Tea tree bezit een lage toxiciteit en kan op wondjes puur worden gebruikt.

Tea tree olie oxideert snel. Door blootstelling aan zuurstof, licht en warmte kan de olie oxideren en peroxides vormen. Deze kunnen een allergische reactie of een irritatie uitlokken (Avonto 2016; de Groot 2016). Gebruik zoveel mogelijk verse olie.

Pas op bij het inzetten van (tea tree) olie bij katten: voorkom dat een kat direct in aanraking komt met een etherische olie. Katten hebben een andere stofwisseling dan wij: ze stapelen etherische oliën op en kunnen dit niet goed afbreken in het lichaam. Maar bij verdamping is deze hoeveelheid etherische olie minimaal, en is daarom geen probleem voor katten. Maar zorg wel dat ze altijd de ruimte kunnen verlaten.