Helicryse

De helichrysum familie is uitgebreid en omvat meer dan 600 soorten, verspreid over Zuid- Europa, Afrika, Azië en Australië. In het Middellandse Zeegebied zijn zo’n 25 soorten inheems met Helichrysum italicum als meest voorkomende. De Helichrysum italicum (H. angustifolium) is inheems aan de Dalmatische kust van Kroatië, Bosnië en Albanië waar de plant groeit op droge, zonnige hellingen, deels in het kustgebied, deels in het binnenland. Ergens in een grijs verleden is de helicryse naar Corsica gekomen waar tegenwoordig een zeer hoge kwaliteit olie wordt geproduceerd.

Helicryse is een klein aromatisch, altijd grijsgroen dwergstruikje tot 50 cm hoog. De stengel is sterk vertakt met grijzige smalle blaadjes die de vorm van naalden hebben. De kleine bloemen behouden hun heldere gele kleur als ze worden gedroogd. Vandaar hun volksnamen immortelle (‘onsterfelijk’), everlasting of strobloem. De naam Helichrysum is afkomstig van het griekse ‘helios’ – ’zon’ en ‘chrysos’ – goud. Een verwijzing naar de stralende bloemen. Een andere volksnaam is kerrieplant, omdat blad en bloem sterk naar kerrie ruiken. De bloemen zijn zeer gewild in droogboeketten.

Een andere helicryse soort waar essentiële olie uit gewonnen wordt is de Helichrysum gymnocephalum, een soort die voorkomt op Madagaskar. De olie uit deze plant is fris en ietwat scherp en bevat een hoog gehalte aan 1,8-cineol (47 – 72 %) waardoor de werking overeen komt met eucalyptus. Ook in Zuid- Afrika groeien helichrysums die daar in het Afrikaans ‘geelsewejaartjie’ worden genoemd: de gele bloemen zouden 7 jaar hun kleur in huis bewaren.

Helicryse heeft een lange geschiedenis als geneesplant, maar wordt maar weinig in moderne kruidenboeken vermeld. In de aromatherapie is helicryse een relatieve nieuwkomer. In feite start de helicryse haar opmars na het verschijnen van Aromathérapie Exactement, het standaardwerk over de Franse aromatherapie van Franchomme en Penoël in 1990. Tegenwoordig heeft elk bedrijf in essentiële oliën helicryse op hun prijslijst staan. En terecht: de effecten van de olie zijn zeer overtuigend ondanks het feit dat er nauwelijks studies over de werkzaamheid zijn verschenen. Helicryse staat voor herstel, rust en doorstroming. Vooral van de huid en onderliggend weefsel. Het verbetert bloed- en lymfecirculatie: huidbeschadigingen genezen sneller, littekenvorming wordt tot het minimum beperkt, oedeem wordt minder. Vooral bij het oplossen van nieuwe (en oude) hematomen is helicryse een wonderbaarlijk effectieve olie (Buckle 2015). Daarbij is de olie zeer huidvriendelijk en kan daarom zelfs puur worden gebruikt bij bloeduitstortingen.

Het unieke aan de olie uit de Helichrysum italicum is het gehalte aan diketonen (in helicryse olie zijn dat de zogenaamde italidionen), verbindingen die in geen enkele andere essentiële olie worden gevonden, ook niet in andere helicrysesoorten. Het lijkt erop dat deze italidionen een grote invloed hebben op de werking van helicryse, o.a. de huidherstellende en anti-hematoom werking (Bensouilah en Buck 2006). Franchomme en Pénoël (1990) noemen helicryse de ‘arnica’ onder de essentiële oliën. Vooral olie uit Corsica bezit een hoog gehalte van deze italidionen. Je zou kunnen zeggen dat er twee typen helicryse olie bestaan: Corsicaanse en helicryse van de Balkan; beide zijn enigszins verschillend in chemische samenstelling maar zijn in de praktijk door elkaar te gebruiken. Vanwege de prijs en lage opbrengst wordt de kostbare Corsicaanse olie regelmatig vermengd met goedkopere olie uit de Balkanregio.

De opbrengst aan essentiële olie is voor helicryse 0.07 – 0,09 %. Dat wil zeggen dat er meer dan 1200 kilo bloeiend kruid nodig is voor 1 kilo olie. De kleur van Corsicaanse helicryse olie is lichtgeel, soms geel-groen tot bruin. Helicryse uit het Balkan gebied is vaak oranjerood. De geur van helicryse is bijzonder: krachtig en kruidig met een licht zoete ondertoon en tonen van honing en thee. De donkere, zeer stroperige absolue is zoeter dan de essentiële olie en wordt alleen gebruikt in geurmengsels. Het zijn vooral de diketonen die verantwoordelijk zijn voor de geur. De parfumindustrie maakt gebruik van helicryse in kruidige parfums als midden- tot basisnoot.

Er zijn drie ondersoorten van de Helichrysum italicum: H. italicum ssp italicum, H. italicum ssp microphyllum, H. italicum serotinum. Alle drie kunnen worden gebruikt voor destillatie/extractie. Meestal wordt er geen ondersoort vermeld op het etiket. Er zijn verschillen in chemische samenstelling tussen de drie ondersoorten. Daarnaast bestaan er ook nog verschillende chemotypen van helicryse waaronder neryl acetaat en a-pineen. Het CO2-extract bevat meer sesquiterpenen dan de essentiële olie.

Monoterpenen (5 – 20 %): o.a. pinenen (5 – 30%), limoneen, camfeen, myrceen

Sesquiterpenen (5 – 10 %): o.a. curcumenen (8 – 19 %), â-caryophylleen, bergamotteen, bisaboleen, italiceen, selineen, a-copaeen

Monoterpenolen (5 – 12 %): o.a. nerol, geraniol, borneol, linalool, a-terpineol, terpineen-4-ol, furfurol

Sesquiterpenolen: 3 – 5 %

Esters (45 – 70 %): o.a. neryl acetaat (tot 70 %), neryl butyraat/-propionaat, geranyl acetaat

Sesquiterpeenketonen (diketonen/dionen) (5 – 15%): o.a. italidion I, II en III

Oxiden (tot 3 %): o.a. 1,8-cineol

Sesquiterpeenoxiden: caryophylleen oxide

Veel werkingen van helicryse olie zijn gebaseerd op ervaring; veel onderzoek is nog nodig. In de praktijk blijkt helicryse zeer breed inzetbaar: huidherstellend/-regenererend, wondgenezend (Han 2017), ontstekingsremmend (Baylac 2003, Djihane 2016), pijnverdovend, ontkrampend, anti-hematoom – ontstoppend, slijmoplossend/expectorant, ontspannend, anti-allergisch/anti-histamine, microbendodend (antibacterieel, schimmeldodend, virusdodend – Djihane 2017, Juliano 2018, Oliva 2019), anti-oxidant (Combes 2017).

In de aromaverdamper: geeft helicryse een prettige kruidige geur die goed te mengen is met lichte oliën als lavendel, citrusoliën, scharlei, robinia en neroli; verder met blauwe kamille, cisteroos, geranium, roos, wierook. Een zachte maar effectieve olie bij luchtwegaandoeningen als bronchitis, chronisch hoesten en kramphoest. De olie is daarbij ontstekingsremmend, antibacterieel en slijmoplossend. Hoewel men met alle oliën voorzichtig moet zijn bij astma, is helicryse een goede keuze als er sprake is van astma met een allergische achtergrond. Helicryse werkt daarbij vaatverwijdend. De werking wordt versterkt door helicryse te combineren met blauwe kamille. Net als alle andere zoete oliën zoals roos en geranium, is helicryse in de aromaverdamper kalmerend en verzachtend. Zoals het op de huid goed is bij huidtrauma’s, is het ook bij emotionele trauma’s zoals shock en intense emoties goed inzetbaar.

Op de huid: zie algemene toepassingsregels. Helicryse is geschikt voor een gevoelige en droge huid die neigt naar irritatie en andere huidproblemen. Helicryse is verbazend huidherstellend/-regenererend en -ontstoppend. Gebruik de olie onverdund bij een acute verzwikking of verse blauwe plek of andere weefseltrauma’s; hierbij kan helicryse eventueel worden gemengd met lavendel, citroen of cisteroos. Helicryse versnelt genezing bij wonden, verbrande huid, acne en huidbeschadigingen door allergieën. Daarbij werkt helicryse ontstekingsremmend, pijnverdovend en krampstillend. Dit maakt de olie effectief bij spierpijnen en gewrichtspijnen, maar ook ondersteunend bij aderklachten zoals couperose en rosaceae, spataderen, gordelroos, flebitis en mogelijk bij de contractuur van Dupuytren. Aderontsteking en degeneratie van aderen kunnen leiden tot trombosen. Juist hierbij heeft helicryse een positieve functie. Behandel nieuwe, maar ook oude littekens met helicryse olie. Helicryse als antioxidant (en vrije radicalenvanger) zorgt ervoor dat de nadelige invloed van vervuiling en Uv-straling op de huid wordt beperkt (Combes 2017) zodat minder snel veroudering en beschadiging optreedt.

In het bad: zie algemene toepassingsregels. Via baden is helicryse in te zetten als huidregenerend middel, bij kou en griep, spataderen en aderontstekingen, geïnfecteerd eczeem, bij ontgiftingskuren en candida.

In de aromaverdamper: enkele druppels naar eigen voorkeur .

Op de huid: maximaal 10% voor volwassenen – bij lokaal gebruik. Eventueel 1 druppel puur op de blauwe plek. Helicryse absolue niet hoger doseren dan 0,5% op de huid.

In het bad: maximaal 10 druppels in een vol bad. 

Zie ook de algemene toepassingsregels

In lage dosering is helicryse non-toxisch, niet irriterend en niet sensibiliserend. Het is één van de weinige oliën die puur op de huid kan worden gebruikt. De olie is veilig, hoewel effecten van overdosering niet bekend zijn.